Sposób artykułowania poszczególnych głosek jest ściśle określony przez fonetykę danego języka. Jeżeli sposób wymawiania danej głoski (lub grupy) różni się od normatywnego, najprawdopodobniej zmagamy się z wadą wymowy.
Badania wskazują, że wymowa międzyzębowa, a w szczególności sigmatismus interdentalis ( seplenienie międzyzębowe) to najczęściej występująca wada wymowy wśród dzieci. Co bardzo ważne, nie jest to wada o charakterze przejściowym, która wraz z rozwojem kompetencji komunikacyjnych i doskonaleniem artykulacji, przerodzi się w wymowę normatywną ( prawidłową)! Wymawianie głosek poprzez wsuwanie języka między zęby jest ZAWSZE wskazaniem do konsultacji z logopedą. Wymowa interdentalna przyczynia się także do powstawania wad zgryzu i znacząco utrudnia leczenie ortodontyczne.
Jakie głoski mogą być wymawiane międzyzębowo ?
W języku polskim nie występują głoski międzyzębowe. Zatem jeśli w mowie występuje interdentalność, mamy do czynienia z wadą wymowy.
Najczęściej miedzyzębowość dotyczy głosek ciszących (ś, ź, ć, dź )
syczących (s, z, c, dz)
i szumiących( sz, ż, cz, dż )
Jednakże zdarza się to także przy głoskach : l, r, t, d n. Bardzo często wymowa międzyzębowa obejmuje wszystkie wymienione głoski .
Jakie są przyczyny wymowy międzyzębowej ?
- zaburzenia miofunkcjonalne
- nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka
- skrócone wędzidełko podjęzykowe lub/i wargowe
- nieprawidłowy tor oddechowy
- infekcje ucha
- alergie
- powiększone migdałki
- chroniczny katar
- nawykowe ssanie kciuka
- obniżone napięcie mięśniowe
- wada zgryzu
- wymiana uzębienia
- wady wrodzone
- choroby genetyczne
Dlaczego wymowa międzyzębowa jest najpopularniejszą wadą wymowy ?
Jak widać przyczyny wymowy interdentalnej mogą mieć różne podłoże. Niemniej zawsze łączą się i przenikają wzajemnie. Jeżeli pacjent ma nieprawidłową pozycję spoczynkową języka, to najprawdopodobniej jego tor oddechowy ma typ ustny, co z kolei wpływa na osłabienie napięcia mięśni warg, przez co język swobodnie wychodzi na nie. Jeżeli dziecko ma skrócone wędzidełko podjęzykowe, to nie jest w stanie pionizować języka. Zatem język zatrzymuje się na wysokości zębów, nie docierając do dziąseł i podniebienia, tym samym rozwija nieprawidłowy wzorzec połykania. Obniżone napięcie mięśniowe i nieprawidłowa budowa twarzoczaszki często współtowarzyszą zespołom chorobowym ( np. Zespól Downa) .
Jak uporać się z wymową międzyzębową ?
Jak każda wada wymowy, wymowa międzyzębowa wymaga regularnej terapii logopedycznej. W zależności od stanu i możliwości pacjenta, logopeda powinien dostosować najkorzystniejsza metodę oraz techniki pracy. Podstawą jest indywidualne podejście i szczegółowa diagnoza funkcjonalna.
Ćwiczenia uniwersalne nie istnieją. To samo ćwiczenie u jednego pacjenta będzie dawało wspaniałe efekty, ale u innego może pogłębić wadę. Dlatego bardzo ważna jest szczegółowa analiza każdego ćwiczenia i jego wpływu na ułożenie oraz pracę poszczególnych części aparatu artykulacyjnego. Bardzo często konieczna jest ścisła współpraca logopedy, laryngologa i ortodonty Interdyscyplinarne podejście pozwala osiągnąć prawidłową pracę języka, a tym samym odpowiednią wymowę znacznie szybciej.
W mojej praktyce u 9 na 10 pacjentów stosuję terapię miofunkcjonalną. Polega ona na wypracowaniu właściwych wzorców ruchowych w jamie ustnej. Wypracowanie i utrwalenie prawidłowej pozycji spoczynkowej, prawidłowego połykania,żucia jest podstawą terapii wymowy międzyzębowej. Dzięki terapii miofunkcjonalnej można pozbyć się większości przyczyn lub (jeżeli jest to niemożliwe jak np. wady wrodzone) złagodzić ich wpływ na mowę.
Wymowa międzyzębowa charakteryzuje się uporczywością, dlatego terapia zazwyczaj jest wieloetapowa i wymaga regularnych ćwiczeń. W przypadku terapii dzieci, ogromne znaczenie ma współpraca z rodzicem, który czuwa nad regularnym powtarzaniem ćwiczeń w domu.
Agnieszka Piasecka
Pani Logopeda
Comments