Pani Agnieszko, jest jeszcze jedna sprawa....my wiemy, 偶e to niedobrze, ale ona ci膮gle jeszcze ma smoczek.Nie mo偶emy si臋 go pozby膰...- cz臋sto s艂ysz臋 od rodzic贸w w trakcie konsultacji.
Kiedy zaczyna艂am studia logopedyczne, uczono nas, 偶e smoczek to pewna droga do wad zgryzu i problem贸w z mow膮. "Smoczkom nale偶y m贸wi膰 stanowcze nie". Od moich studi贸w min臋艂o troch臋 czasu i obecny stan wiedzy na temat ssania i smoczk贸w zdaje si臋 prezentowa膰 podej艣cie mniej radykalne.
Coraz cz臋艣ciej na pytanie, czy smoczek zaszkodzi, my logopedzi odpowiadamy: to zale偶y.
Od czego zale偶y?
Zale偶y przede wszystkim od indywidualnej sytuacji ma艂ego cz艂owieka. Od jego potrzeb, stanu zdrowia, poziomu rozwoju funkcji pokarmowych, od wieku i dojrza艂o艣ci neurologicznej.
Kiedy smoczek szkodzi ?
Najbardziej wtedy, kiedy jest stosowany za d艂ugo. Struktury tworz膮ce jam臋 ustn膮 s膮 niezwykle plastyczne, szczeg贸lnie w pierwszych miesi膮cach i latach 偶ycia dziecka. Smoczek to cia艂o obce, kt贸re wype艂nia usta dziecka. Im wi臋cej czasu na dob臋 b臋dzie w buzi, tym wi臋ksze szkody mo偶e uczyni膰. Zatem czas u偶ywania smoczka ma tu ogromne znaczenie. Drugim wa偶nym czynnikiem jest dobrze dobrany rozmiar. Zazwyczaj smoczek jest za du偶y. W贸wczas wype艂nia ca艂膮 przestrze艅 jamy ustnej, dociska j臋zyk do do艂u, co powoduje utrwalanie nieprawid艂owej pozycji spoczynkowej j臋zyka ( w rezultacie zaburze艅 po艂ykania i wad wymowy), a przy d艂ugotrwa艂ym stosowaniu doprowadzi do wad zgryzu. Smoczek mo偶e tak偶e utrudnia膰 rozw贸j mowy. Dotyczy to zw艂aszcza dzieci powy偶ej 1 roku 偶ycia. Maluch, kt贸ry bawi si臋 ze smoczkiem w ustach, z trudem b臋dzie m贸g艂 m贸wi膰. Smoczek utrudni artykulacj臋 i doskonalenie nowo opanowanych d藕wi臋k贸w.
O czym nale偶y pami臋ta膰 przy u偶ywaniu smoczka ?
馃憠 kiedy dziecko 艣pi, zawsze wyci膮gaj smoczek i domykaj usta dziecka
馃憠 nie uatrakcyjniaj smoczka poprzez maczanie go w s艂odkich produktach
馃憠 nie u艂atwiaj dost臋pu do smoczka, zrezygnuj z 艂a艅cuszk贸w i zawieszek smoczkowych
馃憠smoczek nie zast膮pi blisko艣ci karmienia, przytulania,
馃憠 je艣li zale偶y Ci na karmieniu piersi膮, postaraj si臋 nie podawa膰 smoczka w pierwszych tygodniach 偶ycia dziecka
馃憠 regularnie czy艣膰 i wymieniaj smoczek!
Po co dawa膰 dziecku smoczek ?
Przede wszystkim, je艣li nie ma potrzeby - nie dawa膰. Je艣li nie ma innego wyj艣cia , warto
Ssanie jest czynno艣ci膮, kt贸ra wpisuje si臋 w definicj臋 naszego gatunku. Odruch ssania, jako jeden z pierwszych, uaktywnia si臋 ju偶 ok. 11-12 tygodnia ci膮偶y. Dziecko w brzuchu mamy ssie swoje palce, dopiero p贸藕niej po urodzeniu odruch ten pozwala mu pobra膰 pokarm z piersi lub butelki.
Ssanie zatem pe艂ni dwie funkcje; od偶ywcz膮 i nieod偶ywcz膮, czyli reguluj膮c膮. Regulacja jest niezwykle wa偶na. Poprzez ssanie nieod偶ywcze ( smoczka lub piersi mamy) niemowl臋 si臋 wycisza, uspakaja, rozlu藕nia. Jest to jeden z niewielu dost臋pnych dla niego sposob贸w na odreagowanie stresu.
Jaki smoczek jest najlepszy?
Ten dopasowany do Twojego dziecka. Do wielko艣ci jego jamy ustnej, do jego potrzeb i preferencji sensorycznych. Chocia偶 producenci prze艣cigaj膮 si臋, proponuj膮c smoczki o cudownych funkcjach, 艣wietnym designie, to nie istnieje jeden idealny model smoczka. Warto zaopatrzy膰 si臋 w kilka modeli, sprawdzi膰 jak dziecko sobie z nimi radzi lub um贸wi膰 si臋 na wizyt臋 u neurologopedy, kt贸ry oceni budow臋 jamy ustnej i odruchy oralne, a nast臋pnie pomo偶e dopasowa膰 smoczek.
Smoczek mo偶e by膰 pomocny
Poza oczywist膮 funkcj膮 uspokajacza, smoczek miewa zadania specjalne. Szczeg贸lna misja dotyczy rozwoju wcze艣niak贸w. Smoczki s艂u偶膮 jako trening przygotowuj膮cy do pobierania pokarmu, nie zaburzaj膮c funkcji ssania. Udowodniono tak偶e, 偶e ssanie smoczka 艂agodzi b贸l, zmniejsza stres w czasie dokonywania zabieg贸w na oddziale neonatologicznym.
Stara prawda g艂osi, 偶e lepiej dziecku poda膰 smoczek, ni偶 by zacz臋艂o ssa膰 palec. Potrzeba ssania noworodka i niemowl臋cia bywa niezwykle silna. Dlatego je偶eli nie b臋dzie ona zaspokojona poprzez pier艣 mamy lub smoczek, dziecko zacznie szuka膰 innej drogi... Palec jest wyborem najprostszymi i znanym mu ju偶 od okresu p艂odowego. Ssanie kciuka to nawyk, kt贸rego bardzo trudno si臋 wyzby膰, a jak jest ze smoczkiem ?
Kiedy pozby膰 si臋 smoczka?
Aby znale藕膰 dobry moment "biologiczny", musimy przyjrze膰 si臋 kiedy dojrzewa i wygasa odruch ssania. Dziecko rodzi si臋 ( a przynajmniej powinno ) z odruchem ssania. Ok 3-4 miesi膮ca nast臋puje szczyt odruchowej reakcji ssania,kt贸ra wygasa w okolicach 7-8 miesi膮ca . Po tym okresie ssanie przestaje by膰 odruchowe i staje si臋 funkcj膮.
Co to oznacza ? Innymi s艂owy do 3/4 miesi膮ca odruch ssania ro艣nie w si艂臋, zatem trudniej b臋dzie nam odstawi膰 smoczek, kt贸ry pobudza reakcj臋 ssania. Pierwszym dobrym momentem po偶egnania, b臋dzie okres mi臋dzy 4-6 miesi膮cem. Nast臋pnie w okresie 7/8 miesi膮ca ssanie przestaje by膰 odruchowe, a zaczyna przekszta艂ca膰 si臋 w funkcj臋. Dziej臋 si臋 tak poniewa偶 w tym czasie dziecko zaczyna przyjmowa膰 pokarmy sta艂e. Jest to moment wielkich zmian. Nowe doznania pomagaj膮 po偶egna膰 si臋 ze smoczkiem. W tym okresie pojawiaj膮 si臋 tak偶e pierwsze z臋by. Ich wyrzynanie powoduje b贸l i dyskomfort. Podanie gryzaka zamiast smoczka mo偶e by膰 dodatkow膮 okazj膮 do pozbycia si臋 uspokajacza. Te dwa etapy rozwojowe, z biologicznego punktu widzenia, stanowi膮 najlepsze moment na odstawienie smoczka. Ze wzgl臋du na prawid艂owy rozw贸j zgryzu, warto pozby膰 si臋 smoczka do momentu uko艅czenia przez dziecko 18 miesi臋cy.
Jak po偶egna膰 smoczek?
Do po偶egnania smoczka nale偶y dziecko ( i siebie) przygotowa膰. Oczywi艣cie znane s膮 historie o porzuceniu smoczka z dnia na dzie艅. Kiedy dziecko samo rezygnuje ze smoczka, mo偶emy m贸wi膰 o szcz臋艣ciu馃榾 Taki scenariusz jest zdecydowanie najlepszy dla dziecka i najwygodniejszy dla rodzica. Zwykle jednak konieczne jest odstawianie smoczka zainicjowane przez doros艂ego. Zanim jednak zabierzesz dziecku smoczek, postaraj si臋 zminimalizowa膰 straty jakie w zwi膮zku z tym poniesie. Pami臋tajmy, 偶e smoczek dla wielu dzieci to poczucie bezpiecze艅stwa. Dlatego zabieraj膮c dziecku t臋 bezpieczn膮 przysta艅, musimy da膰 alternatyw臋. Mo偶e by膰 ni膮 przytulanka lub zabawka o jakiej marzy od dawna. W przypadku ma艂ych dzieci doskonale sprawdzaj膮 si臋 wymy艣lne gryzaki. Poza "zado艣膰uczynieniem", ogromnie wa偶ne jest wsparcie psychiczne ze strony rodzica. Szczeg贸lnie w tych pierwszych dniach, powinno si臋 by膰 wyrozumia艂ym dla dziecka, wspiera膰 go i okazywa膰 du偶o czu艂o艣ci. W gabinecie zdarza mi si臋 urz膮dza膰 imprez臋 po偶egnaln膮 smoczka. To opcja dla dzieci dumnych z "dojrza艂ej decyzji" i "wyro艣ni臋cia ze smoczka". Czasami odej艣cie smoczka odbywa si臋 po cichu, przez d艂u偶szy czas. W nocy do moich ma艂ych pacjent贸w przychodzi wr贸偶ka i podcina smoczek po kawa艂ku.... Nie ma jednej skutecznej i uniwersalnej metody, tu jak zawsze musimy podej艣膰 indywidualnie.
Smoczek nie musi by膰 z艂em koniecznym. Je偶eli nasz maluszek nie wymaga smoczka, warto zastanowi膰 si臋, czy jego podanie jest niezb臋dne. W prawdzie trudniej b臋dzie nam znie艣膰 momenty p艂aczu, ale ograniczymy niekorzystne oddzia艂ywanie na aparat mowy. Unikniemy stresu zwi膮zanego z rozstaniem ze smoczkiem. Natomiast je偶eli jeste艣 rodzicem wcze艣niaka, pomy艣l o smoczku jak o przyjacielu swojego dziecka. Pomo偶e on jemu rozwin膮膰 podstawowe umiej臋tno艣ci pokarmowe oraz b臋dzie u艣mierza艂 b贸l podczas bada艅 i zabieg贸w.
呕r贸d艂a :
Macho艣 M. , Czajkowska M., Ssanie bez tajemnic, Wydawnictwo GooGoo 2019, rozdzia艂 3
Kittel A.M., Zaburzenia miofunkcjonalne. Poradnik dla rodzic贸w i os贸b doros艂ych dotkni臋tych zaburzeniami , Wydawnictwo Majus 2018, str 26-27
Comments